Οι καταλήψεις είναι παλιά υπόθεση για το Κέντρο της Αθήνας. Ειδικά τα τελευταία χρόνια, οι αυτοδιαχειριζόμενοι χώροι ολοένα και αυξάνονται, γίνονται φυτώρια πολιτισμού και κάθε είδους δραστηριοτήτων. Μια σχετικά νέα κατάληψη είναι της Λαμπηδόνας, στον Βύρωνα. Είναι βέβαια μια μπερδεμένη υπόθεση. Ομάδα πολιτών ζητά την παραχώρησή της, ενώ ο δήμαρχος ξεκινά διαγωνισμό για την εμπορική εκμετάλλευση του χώρου ως αναψυκτηρίου.
Και οι λογαριασμοί πολιτών εναντίον της δημοτικής αρχής παραμένουν ανοιχτοί.
Το «μοντέλο» της Κυψέλης
Η ιστορία της Δημοτικής Αγοράς της Κυψέλης, που κατάφερε να στήσει γύρω της έναν κλοιό ενεργών πολιτών που την κράτησαν με νύχια και δόντια για να μην γίνει πάρκινγκ, έχοντας «απέναντί» τους τον δήμαρχο της Αθήνας Γιώργο Καμίνη, αλλά και ορισμένες φορές τα ΜΑΤ, είναι πλέον γνωστή. Όπως και το ότι έγινε φυτώριο δραστηριοτήτων – από μαθήματα σε μετανάστες μέχρι κουζίνες αλληλεγγύης, εκθέσεις και κάθε είδους εκδηλώσεις – σε μια εποχή που η παροχή κοινωνικών αγαθών δεν είναι πάντα αυτονόητη, ειδικά σε πολύπαθες γειτονιές, όπως αυτή της Κυψέλης. Και βέβαια, στο κεφάλαιο των καταλήψεων πρωτοστατούν τα Εξάρχεια, η πιο συκοφαντημένη, αλλά και η πιο ζωντανή περιοχή της Αθήνας: το «Nosotros», το «Βοξ», το πάρκο στην οδού Ναυαρίνου είναι μερικές μόνο από τις πρόσφατες περιπτώσεις αυτοδιαχειριζόμενων χώρων.
Άλλο παραχώρηση, άλλο κατάληψη
Η νεότερη «κατάληψη» της Λαμπηδόνας, που ακολουθεί το μοντέλο της Κυψέλης, βρίσκεται στην καρδιά του Βύρωνα, στο Άλσος Αγίας Τριάδας. Από πέρυσι, στις 14 Οκτωβρίου, η Λαμπηδόνα πέρασε στα χέρια πολιτών και έγινε τόπος ελεύθερων δραστηριοτήτων και πολιτιστικών εκδηλώσεων: μαθήματα δημιουργικής γραφής, κύκλος σεμιναρίων φιλοσοφίας, αλλά και κουζίνες αλληλεγγύης, λαϊκά γλέντια, συναυλίες, παιδικά πάρτι μέχρι γάμοι, αρραβώνες και μνημόσυνα.
Η περίπτωσή της, βέβαια, είναι διαφορετική από αυτή της Κυψέλης. Μπορεί να μην έγινε με τις ευλογίες της δημοτικής αρχής του Βύρωνα – αφού το δημοτικό συμβούλιο απέρριψε με 32 (από 35) ψήφους το αίτημα παραχώρησης στους πολίτες –, αλλά πάντως έγινε με την ανοχή της. Τουλάχιστον έως τώρα. Για την ακρίβεια η Λαμπηδόνα έχει παραχωρηθεί στους συγκεκριμένους πολίτες μέχρι να γίνει ο διαγωνισμός για να περάσει το αναψυκτήριο σε εμπορική εκμετάλλευση από ιδιώτη.
Η αρχή της κίνησης στη Λαμπηδόνα έχει ως εξής: Στο Άλσος λειτουργούσε δημοτικό αναψυκτήριο μέχρι πρόπερσι τον Φλεβάρη που έκλεισε. Περίπου 15 κάτοικοι της περιοχής δραστηριοποιήθηκαν ώστε να αξιοποιήσουν τον ερειπωμένο χώρο στην κατεύθυνση ενός ελεύθερου τόπου που θα ανήκει στους πολίτες και θα λειτουργεί με το μοντέλο της ανοιχτής συνέλευσης.
Δεν υπάρχει καμία διάκριση στην είσοδο, ούτε επιβεβλημένη τιμή καφέ – όποιος θέλει αφήνει κάτι στο κουτί οικονομικής ενίσχυσης. Υπάρχει ένας ακόμα απαράβατος όρος: δεν επιτρέπεται η είσοδος σε φασίστες και ρατσιστές.
Παρανομίες και νομικά κωλύματα
Το σχέδιο, ωστόσο, του δημάρχου Βύρωνα Νίκου Χαρδαλιά είναι να κηρυχθεί διαγωνισμός ώστε ο χώρος να παραχωρηθεί σε ιδιώτη και να λειτουργήσει ως αναψυκτήριο. Έχει ήδη δεσμευτεί για αυτό από την προεκλογική περίοδο. Αυτή η πολιτική βρίσκει αντίθετους τους ανθρώπους που ανήκουν στον σκληρό πυρήνα της κίνησης της Λαμπηδόνας. Το βασικό τους επιχείρημα είναι, σύμφωνα με μέλος της συνέλευσης, ότι «διά νόμου απαγορεύεται οποιαδήποτε εμπορική δραστηριότητα.
Ο χώρος δεν είχε άδεια αναψυκτηρίου, είχε κτιστεί παρανόμως, οπότε μόλις κηρυχθεί ο διαγωνισμός οποιοσδήποτε πολίτης μπορεί να τον προσβάλει.
Επομένως, όσο παράνομη είναι η κατάληψη, άλλο τόσο είναι και η παραχώρηση».
Ο δήμαρχος του Βύρωνα, όμως, υποστηρίζει ότι «εδώ και έναν χρόνο βγήκε η άδεια λειτουργίας, οπότε είναι νόμιμη η εμπορική του εκμετάλλευση. Επιπλέον, απαγορεύεται διά νόμου η παραχώρηση. Φανταστείτε, όμως, να μου ζητούσε κάθε ομάδα να παραχωρήσω ένα κτήριο.
Τι θα έκανα τότε;». Ο ίδιος, πάντως, ισχυρίζεται ότι θα ακολουθήσει φιλική πολιτική απέναντι σε αυτή τη συλλογικότητα, ότι δηλαδή τα μαθήματα και τα εργαστήρια θα φιλοξενηθούν σε άλλο χώρο, όπως επίσης και τα λαϊκά γλέντια. Και έχει ένα δυνατό επιχείρημα υπέρ της απόφασης να προχωρήσει ο διαγωνισμός. «Τα έσοδα από το νοίκι που θα πληρώνει ο ιδιώτης θα πηγαίνουν σε ειδικό κωδικό και θα διατίθενται στα ΚΑΠΗ του δήμου», δηλώνει. Η τιμή έναρξης του ενοικίου είναι στα 4.500 ευρώ. Δεν είναι ο μόνος δημόσιος χώρος της περιοχής που θα βγει σε πλειστηριασμό. Το ίδιο θα συμβεί και με δύο ακόμα αναψυκτήρια, στο Πάρκο Ανάληψης (τιμή έναρξης 3.500 ευρώ) και στην παιδική χαρά Νέας Ελβετίας (1.500 ευρώ). Οι διαγωνισμοί θα γίνουν στις 15, 19 και 21 Νοεμβρίου.
Κανείς δεν κάνει πίσω
Οι δύο πλευρές βρίσκονται απέναντι.
Από τη μία τα μέλη της ανοιχτής συνέλευσης δηλώνουν ότι δεν θα εγκαταλείψουν, όπως λένε, το «εγχείρημα της γειτονιάς, που έκανε πάλι ζωντανό και ασφαλές το πάρκο». Από την άλλη, ο δήμαρχος Βύρωνα απαντά ότι «σεβόμαστε τις πρωτοβουλίες πολιτών, αλλά δεν θα υποκύψουμε σε λογικές κατάληψης».
Φωτό: Γιάννης Βαρουχάκης
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ