«Ημέρα Φιλελληνισμού και Διεθνούς Αλληλεγγύης» έχει οριστεί η ημέρα θανάτου του Λόρδου Βύρωνα (19 Απριλίου 1824) από την Ελληνική Πολιτεία (Προεδρικό Διάταγμα 130/2008), ύστερα από προσπάθειες πολλών ετών του Συνδέσμου «Μπάϊρον». Την ευθύνη των σχετικών εκδηλώσεων έχουν οι φορείς της Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης, αλλά το ζητούμενο είναι η ευρύτερη λαϊκή συμμετοχή και ένας ουσιαστικός προβληματισμός για το περιεχόμενο ενός σύγχρονου φιλελληνισμού.
Το κίνημα των Φιλελλήνων, που πυροδότησε η Επανάσταση του ΄21, του οποίου κορυφαίος εκπρόσωπος υπήρξε ο Λόρδος Βύρων, ήταν ένα μεγάλο κίνημα διεθνούς αλληλεγγύης αποτελούμενο από ανθρώπους που -σχεδόν στο σύνολό τους- εμπνέονταν από τις ιδέες της Γαλλικής Επανάστασης. Το έργο του Μπάιρον είναι διαποτισμένο με την ιδέα της ελευθερίας σ΄όλο τον κόσμο. «Μύρια στήθη συνενώνει μία και κοινή αιτία / Δυτικοί και ανατολίτες επαναστατούν με βία», λέει στο ποίημά του «Η εποχή του Ορειχάλκου».
Ο θάνατος του Λόρδου Βύρωνα στο πολιορκημένο Μεσολόγγι, πριν 187 χρόνια, είχε συγκλονίσει όλη την Ευρώπη. Ήταν το τέλος του δεύτερου ταξιδιού του στην Ελλάδα, ύστερα από έξι χρόνια παραμονής του στην Ιταλία όπου συμμετείχε ενεργά στο επαναστατικό κίνημα των Καρμπονάρων. Ωστόσο, ήδη από το πρώτο του ταξίδι (Σεπτέμβριος 1809 – Απρίλης 1811), ο Μπάϊρον «είχε σχηματίσει συγκεκριμένες απόψεις, οι οποίες επρόκειτο να καθορίσουν τον χαρακτήρα του και την ορμή του φιλελληνισμού του ως το τέλος της ζωής του», σύμφωνα με τον διάσημο Αμερικανό Βυρωνιστή Leslie Marchand.
Ας θυμηθούμε, επίσης, ότι από το 1810 η φωνή του Λόρδου Βύρωνα υψώθηκε οργισμένη και κατά του Έλγιν για τη λεηλασία του Παρθενώνα, κυρίως μέσα από το ποίημα «Η Κατάρα της Αθηνάς», από τη συγγραφή του οποίου συμπληρώθηκαν φέτος 200 χρόνια. Γράφει σ΄εκείνο το ποίημά του, μεταξύ άλλων:
Η Παλλάδα πρώτος θάναι της Πατρίδας σου εχθρός
Την αιτία θες να μάθεις; Κοίτα γύρω σου κι εμπρός
Έχω δει πολλούς πολέμους κι ερημώσεις να πληθαίνουν
Κι άλλες τόσες τυραννίες να ανεβοκατεβαίνουν
Απ’ των Τούρκων τη μανία γλύτωσα και των βανδάλων
Μα η χώρα σου έναν κλέφτη μούχει στείλει πιο μεγάλο»
Μια άλλη – άγνωστη στους πολλούς – πτυχή της δράσης του Μπάϊρον είναι ότι στην πρώτη ομιλία του στη Βουλή των Λόρδων (27.2.1812), υπήρξε καταπέλτης εναντίον νομοσχεδίου (που μόνο αυτός καταψήφισε), το οποίο προέβλεπε τη θανατική ποινή για τους εξεγερμένους κλωστοϋφαντουργούς του Νόττιγχαμ, οι οποίοι κατέστρεφαν τις μηχανές, που τους οδηγούσαν σε μαζική ανεργία. «Υπήρξε ο ποιητής – γράφει ο καθηγητής Μ.-Β. Ραΐζης– που κατέκρινε την αυθαιρεσία και την απανθρωπιά των τυράννων που καταπίεζαν και ποδοπατούσαν τους αδύναμους συνανθρώπους τους, ενώ κολάκευαν ή προσκυνούσαν τους ισχυρούς».
Παρότι πέρασαν δύο αιώνες, τα μηνύματα της ποίησης και των αγώνων του Λόρδου Βύρωνα παραμένουν εξαιρετικά επίκαιρα. Γιατί και σήμερα κυριαρχεί το δίκαιο των ισχυρών, οι ανισότητες διευρύνονται και τα ανθρώπινα δικαιώματα συνθλίβονται από τις νεοφιλελεύθερες βαρβαρότητες, με τη Μεσόγειο κύριο πεδίο εκδήλωσης των φαινομένων αυτών. Η υποκρισία και ο κυνισμός αποτελούν κύρια χαρακτηριστικά ενός διεθνούς συστήματος που βρίσκεται σε βαθειά κρίση, της οποίας τις συνέπειες βιώνει επώδυνα και ο ελληνικός λαός.
Χρειαζόμαστε και σήμερα τη διεθνή αλληλεγγύη, που για να είναι πραγματική πρέπει να εμπνέεται από τις ίδιες αρχές που οδήγησαν τον Μπάιρον να αγωνιστεί και να θυσιαστεί δίπλα στους «ελεύθερους πολιορκημένους» του Μεσολογγίου. Θέλουμε τον Μπάιρον «μπροστάρη» και στον αγώνα για τη διεκδίκηση των Γλυπτών του Παρθενώνα. Μπορούμε ξανά να στηριχθούμε σ΄ένα φιλελληνικό κίνημα στο βαθμό που τα εθνικά μας θέματα θα συνδέονται σταθερά με παναθρώπινες αξίες καθώς και με την διεκδίκηση μιας νέας, πιο δίκαιης, ειρηνικής και αλληλέγγυας διεθνούς τάξης. Στη βάση αυτή καθοριστικό ρόλο καλείται να παίξει ο Ελληνισμός της Διασποράς.
Του Πάνου Τριγάζη*
* Ο Πάνος Τριγάζης είναι Πρόεδρος του Συνδέσμου «ΜΠΑΪΡΟΝ» για τον φιλελληνισμό και τον πολιτισμό. Ο Σύνδεσμος «Μπάϊρον», με έδρα του τον Δήμο Βύρωνα, έχει μέλη σ΄όλη την Ελλάδα και στον Ελληνισμό της Διασποράς. Για περισσότερες πληροφορίες στο site: www.byron-greece.org
