«Διάσπαση και κατακερματισμό του σημαντικού οικοσυστήματος», «κρίσιμη αστάθεια για την πανίδα της Αττικής», «μεγιστοποίηση του προβλήματος των αυθαιρεσιών», αυτές θα είναι οι συνέπειες από τις αλλαγές που σχεδιάζει το υπουργείο ΠΕΧΩΔΕ στο όρος Υμηττός, και αυτό δεν το λέει κάποιος «τυχαίος» οικολογών αλλά η Γενική Διεύθυνση Ανάπτυξης και Προστασίας Δασών και Φυσικού Περιβάλλοντος του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης.
Τις ολέθριες για τον Υμηττό επιπτώσεις καταγράφει η παραπάνω υπηρεσία σε τρισέλιδο έγγραφο που στέλνει στον Οργανισμό της Αθήνας, ο οποίος έχει αναλάβει για λογαριασμό του υπουργείου ΠΕΧΩΔΕ να προτείνει αλλαγές στο καθεστώς που ισχύει από το 1978. Με βάση το προεδρικό διάταγμα που δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ 544Δ (31/8/78), ο Υμηττός είχε χωρισθεί σε δύο ζώνες: την Α’ «απολύτου προστασίας», που καταλαμβάνει τις ψηλότερες περιοχές, και την Β’ που έρχεται σε επαφή με το σχέδιο πόλης, τόσο στα δυτικά προς το λεκανοπέδιο Αττικής όσο και στα ανατολικά προς τα Μεσόγεια. Οπως απεδείχθη όμως και πρόσφατα («αναψυκτήριο Μαγγίνα», οικισμοί αυθαιρέτων), το καθεστώς άφηνε «παραθυράκια» μέσω των οποίων ο Υμηττός είχε γεμίσει οικοδομές και χρήσεις που τείνουν να μετατρέψουν το βουνό σε «αστικό πράσινο».
Ο υπουργός ΠΕΧΩΔΕ Γ. Σουφλιάς εξήγγειλε αλλαγές και οι σχεδιασμοί άρχισαν να κυκλοφορούν, για να μάθουμε προσφάτως ότι οι δύο ζώνες «σπάνε» σε πολλά κομμάτια, η υποτιθέμενη προστασία που προσφέρουν περνά σε ισάριθμες… διαβαθμίσεις, ενώ προβλέπεται «θεματικό πάρκο» μέσα στην Α’ ζώνη! Φορείς και κάτοικοι επισήμαναν τους κινδύνους από το νέο σχεδιασμό, αλλά οι επισημάνσεις των υπηρεσιακών παραγόντων του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης είναι οι πρώτες που προέρχονται από συναρμόδιο κρατικό φορέα.
«Περισσότερα αναψυκτήρια»
Ο διαχωρισμός της ζώνης Α’ σε δύο υποζώνες με διαφορετικές χρήσεις «όχι μόνο δεν θα προστατέψει το οικοσύστημα, αλλά αντίθετα θα δημιουργήσει σύγχυση ως προς τη διαχείριση και την προστασία του», αναφέρει η Γ.Δ. Ανάπτυξης και Προστασίας Δασών: «Το καθεστώς δόμησης στην Α’ ζώνη και η δημιουργία θεματικού πάρκου (βάσει του νόμου 3299/2004 περιλαμβάνει υποδομές στέγασης, σίτισης, ψυχαγωγίας, κοινωνικής μέριμνας) θα υποβιβάσει την απόλυτη προστασία και θα εντείνει το πρόβλημα δημιουργίας κτισμάτων με τη μορφή αναψυκτηρίων ή πολιτιστικών κέντρων, με αποτέλεσμα τη διάσπαση και τον κατακερματισμό του σημαντικού αυτού οικοσυστήματος, διότι τα θεματικά πάρκα αποτελούν ιδιαίτερα δημοφιλείς προορισμούς τουριστικού ενδιαφέροντος και πόλο έλξης επενδυτικού ενδιαφέροντος», επισημαίνεται με σαφήνεια.
Οι αρμόδιοι του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης τονίζουν ότι με βάση την έντονη πίεση για κατασκευή υποδομών και την αυξημένη επισκεψιμότητα «θα διαταραχθεί η ισορροπία του οικοσυστήματος, θα θιγούν πολλά από τα είδη της πανίδας των οποίων ο Υμηττός αποτελεί ενδιαίτημα» και αυτό θα προκαλέσει κρίσιμη αστάθεια στην Αττική, «δεδομένου ότι λόγω των επανειλημμένων πυρκαγιών της Πεντέλης και μετά την καταστροφική πυρκαγιά της Πάρνηθας έχουν ήδη ελαττωθεί κατά πολύ τα ανάλογα ενδιαιτήματα».
Ζώνη στα τέσσερα
Μεγιστοποίηση του προβλήματος με τις διάφορες αυθαιρεσίες και ένταση στο πρόβλημα των ελέγχων από πλευράς κρατικού μηχανισμού προβλέπουν οι αρμόδιοι του υπουργείου ότι θα προκύψει «με τον κατακερματισμό της Β’ ζώνης σε τέσσερις υποζώνες, στις οποίες τα όρια δεν είναι σαφή και οι χρήσεις τους είναι παρόμοιες». Θυμίζουν ακόμη ότι και η Β’ ζώνη βρίσκεται εντός αναδασωτέας έκτασης και «δεν μπορεί να υπάρξει επέμβαση στις δασικού χαρακτήρα εκτάσεις». Οπως αναφέρεται, η δυτική πλευρά του Υμηττού έχει κηρυχθεί αναδασωτέα από το 1934 και η ανατολική από το 1936, οι σχετικές αποφάσεις παραμένουν σε ισχύ σύμφωνα με το Συμβούλιο της Επικρατείας και βάσει αυτών «οι δασικού χαρακτήρα εκτάσεις προστατεύονται απόλυτα», «αποκλείονται οποιεσδήποτε χρήσεις που θίγουν τον αναδασωτέο χαρακτήρα», ενώ οι χρήσεις γης (αναψυκτήρια, αθλητικές εγκαταστάσεις, εκπαιδευτήρια, νοσοκομεία) αφορούν μόνο τις μη δασικού χαρακτήρα εκτάσεις.
Πάρκο Γουδή
Συνοπτικά καταγράφεται και η ιστορία ενός χαμένου ονείρου για τη δημιουργία πάρκου με υψηλό πράσινο στην περιοχή Γουδή:
- Η περιοχή περιλαμβάνεται στα αναδασωτέα του 1934, αλλά πριν από την πτώση της χούντας (6/2/1974) η έκταση παραχωρήθηκε στο Ταμείο Εθνικής Αμυνας (ΤΕΘΑ) κι έγινε άρση του αναδασωτέου χαρακτήρα.
- Με το νόμο 732 του 1977, «που στην πράξη δεν εφαρμόστηκε», ορίστηκε ότι ο χώρος στρατοπέδου έκτασης περίπου 965 στρεμμάτων «παραχωρείται στους δήμους Αθηναίων και Ζωγράφου με σκοπό τη δημιουργία άλσους σε ποσοστό 90%», ενώ το 10% θα παραχωρηθεί για αθλητικές – πολιτιστικές εγκαταστάσεις.
- Με τους νόμους 1515/1985 (Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας) και 2052/1992 τέθηκαν οι γενικοί κανόνες για τον πολεοδομικό σχεδιασμό της Αθήνας και προτάθηκε η δημιουργία «μητροπολιτικού πάρκου» στο Γουδή, «δηλαδή στη διαδημοτική έκταση που αποδίδεται σε κοινή χρήση κατόπιν της κατάργησης άλλων χρήσεων (π.χ. στρατοπέδου)».
Στο έγγραφο προτείνεται δημιουργία πάρκου με υψηλό πράσινο (με διαδικασία ανάλογη εκείνης για το αισθητικό δάσος Καισαριανής), που έχει μεγάλη σημασία, διότι από του Γουδή περνούν ρεύματα αέρα που φτάνουν έως το κέντρο της Αθήνας.
Ενιαίο δάσος
Πώς λοιπόν θα προστατευθεί ο Υμηττός; Πάντως όχι «με τη δημιουργία ενιαίου πάρκου αναψυχής και περιπάτου στο σύνολο του ορεινού όγκου, με περιορισμένες εγκαταστάσεις αθλητισμού και πολιτισμού», διότι αυτό «δεν συνάδει με τον αναδασωτέο χαρακτήρα της έκτασης», λένε οι αρμόδιοι του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης. Θα πρέπει, λένε, να τηρηθεί το πλαίσιο απαγόρευσης οποιασδήποτε επέμβασης και η αναψυχή «να ασκείται με τη μορφή ήπιων τουριστικών δραστηριοτήτων, όπως πεζοπορία, παρατήρηση πτηνών, φυσιολατρικές διαδρομές».
«Ενιαίο δασικό οικοσύστημα» προτείνουν να γίνει η Α’ ζώνη μαζί με τις αναδασωτέες εκτάσεις της Β’ ζώνης για να εξασφαλιστεί ενιαία δασοπονική διαχείριση, «ώστε να διατηρηθεί η υπάρχουσα δασική βλάστηση και να ανορθωθεί, όπου είναι δυνατό, με στόχο τη διατήρηση της βιοποικιλότητας».
Επίσης, ζητούν να περιληφθούν μέτρα διατήρησης της χλωρίδας και της πανίδας, θυμίζοντας ότι στον Υμηττό έχουν καταγραφεί 130 είδη πουλιών εκ των οποίων 28 εντάσσονται σε ειδικό καθεστώς προστασίας για την επιβίωση και αναπαραγωγή τους βάσει της οδηγίας 79/409.
